Kalafonie i topniki

Choć najważniejszym i najczęściej wykorzystywanym urządzeniem w pracy elektronika jest lutownica, to niezwykle istotną rolę odgrywają również akcesoria do lutowania. Kalafonie i topniki nie tylko znacząco ułatwiają cały proces, ale też mają wpływ na jakość, a co za tym idzie, trwałość lutu. Wybór konkretnych akcesoriów w dużej mierze zależy od preferencji elektronika lub hobbysty. Warto jednak dodać, że bez nich nawet najbardziej doświadczona osoba nie jest w stanie wykonać poprawnego lutu. Co warto wiedzieć o kalafoniach i topnikach? Jakie odmiany można znaleźć w sklepach? Czym różnią się od siebie?

Topniki i kalafonie – najważniejsze informacje

Wiele osób twierdzi, że wysokiej jakości topnik jest ważniejszy od cyny. W pewnym sensie jest to prawda, jednak jak zwykle wszystko zależy od punktu widzenia, a w tym przypadku od konkretnej sytuacji, w której dokonuje się porównania. W jakich sytuacjach najczęściej używa się topnika?

• Niejednokrotnie zachodzi potrzeba przelutowania lub poprawienia lutu. W takich sytuacjach nie zawsze trzeba wykorzystywać nową cynę, wystarczy bowiem topnik.

Lut pozbawiony topnika, np. w wyniku użycia zbyt wysokiej temperatury lub zbyt długiego nagrzewania, niezwykle szybko straci swoje właściwości i może doprowadzić do awarii układu lub urządzenia. Zbyt duża ilość topnika również nie jest wskazana, ponieważ negatywnie wpływa na jakość lutu. Czym tak naprawdę jest topnik?

• Najpopularniejsza jest kalafonia aktywowana, której podstawowym składnikiem jest wysokiej jakości żywica. Substancja jest wzbogacona o różnego rodzaju związki chemiczne, których głównym zadaniem jest ułatwienie lutowania. Kalafonia bardzo szybko tężeje, a po całkowitym wychłodzeniu staje się krucha. Warto wiedzieć, że można ją bezpiecznie rozpuścić m.in. w spirytusie lub denaturacie i tak przygotowanym roztworem delikatnie pokryć np. ścieżki PCB. Taki zabieg nie tylko znacząco ułatwia i podnosi komfort lutowania, ale przede wszystkim skutecznie zabezpiecza miedź przed utlenianiem. W sklepach można znaleźć opakowania zawierające 20, 40 lub 100 gramów kalafonii.

• Coraz częściej wykorzystuje się również topnik w płynie, przeznaczony m.in. do lutowania SMD. Przez bardzo długi czas zachowuje on swoje właściwości, dlatego jest chętnie wykorzystywany zarówno przez profesjonalistów, jak i hobbystów oraz majsterkowiczów. Kolejną zaletą płynnych topników jest krótki czas odparowywania, dzięki któremu nie pozostawiają śladów na płytce. Wysoko oceniane są również topniki typu no clean, które w teorii nie wymagają mycia płytki. W praktyce jednak wielu elektroników nadal to robi. Topniki w płynie świetnie nawilżają powierzchnię Cu oraz PBSn. Są wykorzystywane również do pobielania końcówek przewodów, lutowania maszynowego i pasywowanych powierzchni, a także do szybkiego i skutecznego przywracania lutowności. W sklepach można znaleźć zarówno niewielkie opakowania o pojemności 15 ml, średnie 50 ml oraz duże, mieszczące 100 ml topnika. Dostępne są także wersje z pędzelkiem, który ułatwia i przyspiesza nakładanie topnika w trudno dostępnych miejscach.

• Topniki w żelu są również wykorzystywane do lutowania SMD. W zależności od producenta i konkretnego modelu zachowują swoją kleistość przez około 72 godziny, natomiast przydatność do druku przez około 36 godzin. Topniki tego typu efektywnie działają na powierzchniach SnPb, Cu, Ag, Au, Cd, i Zn. W sklepach dostępne są topniki w strzykawkach, cechujące się różną pojemnością. Rozwiązanie tego typu gwarantuje precyzyjną aplikację żelu.

Pozostałe topniki

Niektórzy producenci oferują także topniki w formie pisaka, który jest alkoholowym roztworem kalafonii, wzbogaconym o aktywatory organiczne. Produkty tego typu nie wymagają zmywania i są przeznaczone zarówno do montażu BGA, jak i SMD. Świetnie sprawdzają się również w trudno dostępnych miejscach. W sklepach można znaleźć również preparaty do bezprądowego cynowania miedzi, wykorzystywane m.in. do obwodów drukowanych. Środki tego typu wytwarzają niezwykle szczelną powłokę o grubości od około 5 do około 12 μm, charakteryzującą się wysoką przepuszczalnością. Powłoka skutecznie chroni nie tylko przed szkodliwym działaniem powietrza, ale również wilgoci.